Nằm nép mình bên Quốc lộ 1, làng nghề trồng hoa cúc Phong Phú 2 (phường Ninh Giang, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) được mệnh danh là “ngôi làng của mùa xuân” bởi mỗi độ xuân về, nơi đây cung cấp một lượng lớn chậu hoa cúc cho các tỉnh thành trong cả nước và xuất bán sang Campuchia.
Hoa cúc Ninh Giang được nhiều người biết đến bởi nét đặc thù riêng: màu hoa tươi, sáng, bông to, lâu tàn, lá dày và xanh.
Theo những người trồng hoa trong làng, cách đây 20 năm một số nông dân tiêu biểu của làng như ông Phạm Đãi, Bùi Tán, Phạm Neo nảy sinh ý tưởng trồng hoa để chơi và bán trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc. Sau thời gian tìm tòi học hỏi, lựa chọn các ông quyết định trồng hoa cúc vàng vào chậu để bán. Lúc bấy giờ điều kiện về kỹ thuật, giống hoa còn gặp nhiều khó khăn nhưng với ý chí quyết tâm vừa làm vừa học các ông đã thành công bước đầu. Giống cúc lúc này là loại cúc đá, thân mảnh, cánh hoa mềm song cũng bán được ở thị trường và cho thu nhập kha khá. Từ đó, việc trồng hoa cúc để bán vào dịp Tết ngày càng được mở rộng.
Từ lâu, hoa cúc Ninh Giang được nhiều người biết đến bởi nét đặc thù riêng mà nơi khác không có: Màu hoa tươi, sáng, bông to, lâu tàn, lá dày và xanh, chậu hoa được tạo khối đều đặn, sum suê tượng trưng cho sự sum vầy gia đình trong ngày Tết. Đây là điều mà hoa cúc miền Tây Nam Bộ khó có thể cạnh tranh được bởi chỉ trồng trong các giỏ tre, giỏ nhựa. Chính vì vậy, ngay từ tháng giêng âm lịch thương lái các nơi đã đặt hàng hoa cúc với nông dân cho dịp Tết năm sau và 2/3 lượng hoa của địa phương được mua tại vườn.
Để có mùa hoa đẹp, người trồng cúc phải vất vả cả năm trời.
Có chứng kiến sự khó nhọc của nghề trồng hoa mới thấm thía được giá trị mùa vàng. Để có được hương sắc ngày xuân, người trồng hoa phải trải qua bao công đoạn vất vả cả năm trời mới cho ra một vụ hoa xuân. Ngay từ tháng giêng âm lịch, người trồng đã phải lên núi chặt cây (cây sặt hoặc tre) về vót chuẩn bị cây để cắm giữ thân bông. Cùng với đó là đúc chậu với nhiều kích cỡ khác nhau, rồi mua phân chuồng với tro về ủ để dành bón cây. Đến đầu tháng tư âm lịch, người dân lo tìm vùng đất cao để ươm và nhân giống. Khi có đủ cây con, người trồng đưa cây giống vào chậu và bắt đầu chong đèn để kích thích cho cây non, phát triển chiều cao, không đóng nụ sớm. Chăm sóc cho đến tháng 11 âm lịch, người trồng bắt đầu ngắt điện để cây đóng nụ và tiến hành chọn nụ; mỗi cành chỉ giữ lại một nụ để hoa được đẹp, đều và to. Hoa cúc sẽ bắt đầu nở từ 20 tháng chạp âm lịch để cùng khoe sắc với các loài hoa khác trong dịp Tết. Với bề dày kinh nghiệm, người dân trồng hoa ở Ninh Giang ngày càng chuyên sâu trong kỹ thuật trồng, điều chỉnh hoa nở đúng vụ, đúng thời điểm, giữ màu hoa lâu phai, lâu tàn, đáp ứng được thị hiếu của khách hàng.
Với bề dày kinh nghiệm, người dân trồng hoa ở Ninh Giang ngày càng chuyên sâu trong kỹ thuật trồng, điều chỉnh hoa nở đúng vụ, đúng thời điểm, giữ màu hoa lâu phai, lâu tàn, đáp ứng được thị hiếu của khách hàng.
Hoa cúc của làng hiện nay có hai loại chủ yếu là đại đóa và pha lê. Nghề trồng hoa cúc ở Ninh Giang ngày càng phát triển, số lượng năm sau cao hơn năm trước, mỗi năm sản xuất từ 155.000 đến 170.000 chậu cúc các loại bán ra thị trường vào dịp Tết. Làng có 147/473 hộ tham gia trồng hoa cúc, hộ trồng nhiều khoảng hơn 1.000 chậu, hộ ít cũng khoảng 100 chậu. Doanh thu mỗi năm từ 12,5 đến 13 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người 6,5 triệu đồng/người/tháng.
Hiện nay, chính quyền địa phương cùng với các đơn vị liên quan đang tiến hành xây dựng nhãn hiệu tập thể để nâng tầm hoa cúc Ninh Giang và phát triển bền vững, lâu dài. Phường cũng đã quy hoạch diện tích đất rộng rãi cạnh Quốc lộ 1 để làm nơi trưng bày, giới thiệu, quảng bá hình ảnh làng hoa ra bên ngoài.
Nếu có dịp về Ninh Giang trong những ngày cuối năm, du khách sẽ cảm nhận được không khí rộn ràng, sôi động của làng hoa ngày Tết. Những bông cúc nở vàng dưới nắng, tràn đầy nhựa sống báo hiệu một mùa xuân ấm áp, vui tươi đang về khắp nơi. Cùng với mai, đào, hồng… hoa cúc Ninh Giang góp phần tô điểm cho mùa xuân thêm đẹp.
Bài và ảnh: CHÂU TƯỜNG