Hơn một tháng nay, tiếng hô hát bài chòi dân gian đã được sống lại giữa lòng thị xã Ninh Hòa. Niềm vui của các nghệ nhân cùng sự hưởng ứng của khán giả đã mang đến nhiều sự kỳ vọng cho việc khôi phục loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Thực hiện Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Bài Chòi của tỉnh, thị xã Ninh Hòa được giao nhiệm vụ triển khai các hoạt động cho sự ra đời của một câu lạc bộ (CLB) bài chòi dân gian và một điểm trình diễn hội hô bài chòi. Được sự hỗ trợ của Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh Khánh Hòa, lớp học hô hát bài chòi đã được mở dưới sự hướng dẫn, truyền dạy của Nghệ nhân nhân dân Minh Đức (tỉnh Bình Định). Sau khi lớp học kết thúc, có 20 học viên được chọn để thành lập CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa. Điểm trình diễn hô bài chòi cũng được mở trong khuôn viên Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao của thị xã. Nơi đây được đầu tư cổng chào và 9 chòi canh cùng hệ thống âm thanh, ánh sáng.
Thành viên CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa thực hiện hội chơi chòi dân gian.
Và từ đầu tháng 10 đến nay, cứ vào tối thứ 7 và chủ nhật hàng tuần, nơi đây lại rộn tiếng hô hát bài chòi của các thành viên trong CLB để đem đến bầu không khí giải trí, vui nhộn cho người dân.
- “Tôi từng tham gia các hoạt động biểu diễn nghệ thuật quần chúng, thông tin cổ động và các chương trình văn nghệ của thị xã tổ chức. Nhưng thường thể hiện dưới hình thức ca cổ hoặc ca khúc mới, chứ bài chòi chưa hô hát bao giờ. Sau khi được truyền dạy hô hát bài chòi, bản thân tôi và các thành viên trong câu lạc bộ đều đã có thể tự hô hát và tổ chức được hội hô bài chòi một cách bài bản”, bà Nguyễn Thị Thu Uyên - Phó Chủ nhiệm CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa cho biết.
Thành viên của CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa đến từ nhiều xã, phường khác nhau. Họ đều có điểm chung là yêu thích hoạt động văn nghệ nhưng đều chưa ai biết hô hát bài chòi. Các thành viên ở độ tuổi từ 18 đến gần 70 tuổi. Hàng ngày, họ làm nhiều công việc khác và những lúc có thời gian thì tự ôn lại các câu hát để hô những quân bài sao cho được thuần thục.
- “Lúc đầu học hô hát bài chòi thấy cũng rất khó. Nhưng dần dần tôi cũng đã nắm được nội dung, lời hát của 27 quân bài. Qua những tối biểu diễn phục vụ người dân và được người dân đón nhận thì bản thân tôi thấy rất vui. Điều đó như tiếp thêm động lực cho mỗi thành viên trong CLB gắn bó hơn với loại hình nghệ thuật này”, chị Ngọc Ninh - thành viên CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa chia sẻ.
Việc thành lập và đi vào hoạt động của CLB đã bước đầu đem đến bầu không khí sinh hoạt văn hóa về những đêm cuối tuần cho người dân thị xã Ninh Hòa. Cùng với đó, nội dung, mục tiêu bảo tồn, phát huy loại hình nghệ thuật bài chòi dân gian bước đầu đã đi đúng hướng. Tìm hiểu về hoạt động của CLB, chúng tôi cảm nhận được những sự bỡ ngỡ của các thành viên trong các đêm diễn đầu tiên. Nhưng được sự hưởng ứng của người dân, mỗi thành viên lại cảm thấy rất phấn khởi, tự hào khi mình được giới thiệu loại hình văn hóa phi vật thể đã được UNESCO công nhận.
Bạn Đặng Hữu Mậu Nhân - Sinh viên Trường Cao đẳng du lịch Nha Trang cho biết: “Được xem và trực tiếp tham gia vào trò chơi bài chòi, tôi đã biết thêm về cách chơi cũng như nội dung các câu hát để hô quân bài. Đây là những câu hát nói về cuộc sống hàng ngày của người dân trước đây. Những câu hát tuy ngắn gọn, nhưng rất súc tích và nói lên được đặc điểm từng quân bài. Sau này, khi trở thành một hướng dẫn viên du lịch, tôi sẽ giới thiệu cho du khách đi xem loại hình nghệ thuật này”.
Nghi thức trao thưởng cho khách thắng cuộc trong hội chơi bài chòi.
Về định hướng hoạt động của CLB, ông Nguyễn Thanh Hưng - Phó Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin thị xã Ninh Hòa cho biết, do CLB được hình thành trên cơ sở thực hiện đề án của tỉnh nên nhiệm vụ trước hết là duy trì hô hát bài chòi vào mỗi tối thứ 7 và chủ nhật hàng tuần. Trong quá trình hoạt động, CLB cũng sẽ tự tập luyện, đào tạo, truyền dạy để bổ sung thêm các thành viên. Tiếp đó, các thành viên của CLB sẽ đến các trường học trên địa để giới thiệu về loại hình nghệ thuật dân gian này. Bắt đầu từ Tết Nguyên đán 2021 sắp tới, hoạt động của CLB dần tăng tính tự chủ, nên sẽ phải đến các địa phương để lưu diễn phục vụ nhân dân, nhất là ở các lễ hội đình làng mà người dân có nhu cầu. Trong kế hoạch hoạt động đã được ban hành, mỗi năm CLB có ít nhất 10 lần lưu diễn đến các xã, phường. Về lâu dài sẽ có sự kết nối với các cơ sở du lịch, điểm du lịch để phục vụ, giới thiệu nghệ thuật bài chòi dân gian đến du khách.
Với sự ra đời của CLB Bài chòi cổ thị xã Ninh Hòa, hy vọng sẽ trở thành hạt nhân để mở rộng ra các xã, phường những nhóm hô hát bài chòi khác. Từ đó góp phần bảo tồn di sản bài chòi được bền vững, vừa tạo bầu không khí sinh hoạt văn hóa - nghệ thuật sôi nổi trong nhân dân.
Bài và ảnh: HỒNG HẢI